z: Śpiew Kościelny miesięcznik poświęcony muzyce kościelnej 19. sierpnia 1903

OJCIEC ŚWIĘTY PIUS X.

Annuntio vobis gaudium magnum: habemus Pontificem
Eminentissimum Cardinalem Josephum Sarto, qui sibi nomen imposuit Pium X.

„Zwiastuję wam wesele wielkie, mamy Papieża Jego Eminencyę kardynała Józefa Sarto, który przyjął imię Piusa X“—temi słowy 4 sierpnia z wysokości ganku watykańskiego zwiastował radosną nowinę światu katolickiemu kardynał dyakon Macchi (Makki). I podniosły się opadłe ze smutku oblicza wiernych, przestali się czuć sierotami. Boski Zbawiciel obmyślił Ojca i Pasterza owieczkom swoim. Piotr nie przestał rządzić swoim Kościołem, a dzisiaj spełnia ten urząd w osobie następcy swego Piusa, któremu oby Bóg udzielił długich lat na chwalebne panowanie.
Mowo obrany Papież pochodzi z rodziny ubogiej. Matka*, siostry, brat dotąd żyją, nosząc na sobie wieśniacze szaty.
Jego Świątobliwość urodził się dnia 2 Czerwca 1835 r. w Riezi pod Trewizo we Włoszech, obecnie liczy lat 67. Pierwsze nauki pobierał w wiosce Riezi, następnie wstąpił do seminaryum duchownego w Padwie, gdzie wyjątkowo został wyświęcony na kapłana w 20 roku życia. Duchowne swoje obowiązki rozpoczął od spełniania urzędu wikaryusza w kilku kolejno miasteczkach włos­kich, następnie został proboszczem, później pracował w konsystorzu w Trevizo, gdzie zasłynął znajomością prawa kanonicznego, a wreszcie mianowany został biskupem w Mantui. Kiedy zaś zawakowała stolica arcybiskupia w Wenecyi, godnością tą zmarły Leon XL1L przyozdobił ks. Józefa Sarto. Jako arcybiskup, patryarcha Wenecki (Arcybiskupstwo Weneckie ma tytuł patryarchalny) zasły­nął bp. Sarto swem miłosierdziem względem ubogich, dobrotliwością i łatwem obejściem się ze wszystkiemi. W zarządzie dyecezyą gorliwy, zwrócił pilną uwagę na stronę kultu kościelnego i podniósł upadłą muzykę liturgiczną do pierwotnej czystości w całym patryarchacie Weneckim. On też mianował słyn­nego Porosłego kierownikiem chóru katedralnego, a każdy nowy utwór muzy­czny maestra wielce go interesował. W roku 1893 mianowany został kardynałem i stanowisko to zajmował aż po dzień 4 Sierpnia, w którym konklawe kardy­nałów pod kierownictwem Ducha św. wybrało go Ojcem całego Kościoła.

* pomyłka autora artykułu – Matka papieża Piusa X zmarła w 1894 – przyp. piusx.pl

ROZMAITOŚCI.

Muzyka kościelna a Papież Pius X. Nowo obrany Papież zwracał od dawna uwagę pilną na śpiew i muzykę kościelną w ogóle. Jako patryarcha wenecki powołał on zna­nego ks. Perosiego, jako następcę Tebaldini’ego, na kapelmistrza u św. Marka. W r. 1895 napisał kardynał Sarto obszerny list pasterski o śpiewie kościelnym. Wypowiada w tym liście zdanie, że Ojcowie Kościoła, koncylia i bulle papieskie, jako też kongregacya Św. obrządków uznały jako muzykę religijną tylko tę, której celem cześć Boga i zbudowanie wiernych. Kościelna muzyka winna wiernych „przez melodyę“ budzić do nabożeństwa; musi przeto mieć trzy przymioty: świętość, powagę artystyczną i uniwersalność. Nie można więc dopuszczać muzyki, która czy to formą, czy kompozycyą, albo wykonaniem jest lekka, teatralna, świecka, do świątyń katolickich „Sancta sancte!“ (Rzeczy święte trzeba jako święte traktować). Muzyka kościelna winna być nadto ujednostajnioną. Jak wiara jest jedna, tak i modlitwa, a więc i religijny śpiew, który jest formą modlitwy, powinien być wszędzie jeden. Przymioty te nieodzowne ma śpiew gregoryański. Klasyczna polifonia, przez Palestrynę do doskonałości doprowadzona, zasługuje na dopuszczenie w kościele. Ma ona w swych formach tak święty charakter, tak wzniosły tkwi w niej mistycyzm, że Kościół dopuszczał ją zawsze obok śpiewu gregoryańskiego. W myśl tych zasad—oznaj­mia kardynał Sarto w tymże liście, że ustanawia komisyę, która ma czuwać nad tem, żeby w liturgii tak co do istoty, jak i następstwa tekstów nie czyniono żadnych zmian, żeby nieszpory w sposób gregoryański, „Tantum ergo“ zaś nie jako romanza, kawatyna lub adagio było śpiewane, a „Genitori” nie jako allegro. Nie wolno dopuszczać do ko­ścioła trąb, cymbałów, dzwonków i innych hałaśliwych instrumentów; tak samo kapel wojskowych. Śpiew kobiet niedopuszczalny. Kościół zna tylko chóry chłopców. Szczegó­łowe te zarządzenia wskazują, że Papież Pius X zechce owe przepisy zastosować dla ca­łego katolickiego świata.